Aktualności

Poseł Edward Siarka uczestniczył dziś 6 marca w uroczystości nadania Gimnazjum Nr 2 w Ludźmierzu imienia Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Zaproszenie wystosowała Dyrekcja szkoły, Grono Pedagogiczne oraz Rodzice i Uczniowie.

Akademia rozpoczęła się od inscenizacji „Powrót Panicza” przy Domu Ludowym. Później odbyła się uroczysta Msza św., której przewodniczył J.E. ks. bp. kapelan WP Józef Guzdek. Poświęcony został również nowy sztandar szkoły. Następnie uczestnicy w uroczystym przemarszu z towarzyszeniem orkiestry wojskowej 21 Brygady Strzelców Podhalańskich z Rzeszowa udali się do gimnazjum. Po drodze złożono kwiaty pod obeliskiem upamiętniającym Kazimierza Przerwę –Tetmajera, który urodził się w Ludźmierzu i był obywatelem wsi. W szkole na ręce uczniów Przewodniczący Rady Gminy Pan Wiesław Parzygnat oraz Wójt Gminy Nowy Targ Pan Jan Smarduch przekazali poświęcony sztandar. Dokonano odsłonięcia popiersia nowego patrona.

Poniżej przedstawiamy krótki życiorys nieco już zapomnianego poety.

Kazimierz Przerwa-Tetmajer to najpopularniejszy autor ostatniego dziesięciolecia XIX wieku. Ukoronowaniem sławy poety było uwiecznienie go w „Weselu” Wyspiańskiego. Jednak gwiazda Tetmajera szybko zgasła, najlepiej wyraził to Tadeusz Żeleński-Boy we wspomnieniach pośmiertnych: "Dla świata umarł od dawna - przeszło ćwierć wieku temu. Nieubłagana choroba dzieliła go od ludzi zasłoną prześladowczych urojeń". 

Dziś Tetmajer pamiętany jest głównie jako poeta końca wieku, schyłkowiec, ten, który jako pierwszy tak dosadnie dał wyraz młodopolskiemu kryzysowi światopoglądowemu oraz nastrojom mu towarzyszącym. Czołowy dekadent literatury polskiej (choć sam nie do końca zgadzał się na ten tytuł),w swojej poezji prezentował postawę melancholijnej bierności. Smutek i niewiara zaciążyły nad cała jego twórczością, dla której zaplecze filozoficzne odnalazł u Schopenhauera. Pesymistyczna koncepcja człowieka całkowicie podległego prawom natury, którego jedynym przeznaczeniem jest cierpienie, zaowocowała niezgodą na wszelką formę aktywności, ucieczką w niebyt. Tęsknota za nirwaną, stanem „nieistnienia” to ważny element twórczości tego poety. U Tetmajera znajdziemy wszystkie najważniejsze tematy modernizmu: filozofia, niszcząca miłość, kobieta, Tatry, dola twórcy, sztuka zagrożona przez cywilizację. Z resztą to on w dużej mierze wyznaczył kanon młodopolskich tematów oraz nową poetykę lirycznej wypowiedzi.

Kazimierz Przerwa-Tetmajer urodził się w 12 lutego 1865 roku w Ludźmierzu na Podhalu. Jego ojciec – Adolf - uczestniczył w powstaniu styczniowym i listopadowym, był marszałkiem powiatu nowodworskiego. Młody Tetmajer nie był jedyną uzdolnioną artystycznie osobą w rodzinie: matka, Julia Grabowska, należała do grona literatek skupionych wokół Narcyzy Żmichowskiej w Warszawie, przyrodni brat - Włodzimierz - był znanym malarzem, a cioteczny – Tadeusz Żeleński-Boy – wpisał się na stałe do historii literatury polskiej jako poeta, współzałożyciel kabaretu „Zielony Balonik”, a przede wszystkim tłumacz literatury francuskiej. Gdy Tetmajerowie utracili majątek przenieśli się do Krakowa, gdzie matka prowadziła pensjonat, a Kazimierz uczył się w Gimnazjum Św. Anny.

W 1884 roku Tetmajer rozpoczął studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie zaprzyjaźnił się z Lucjanem Rydlem, Stanisławem Estreicherem i Ferdynandem Hoesickiem. Wtedy też zaczął pisywać wiersze oraz zajął się pracą dziennikarską (współredaktor „Kuriera Polskiego” w latach 1989-93, współpracował również z „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „Kurierem Warszawskim”, krakowskim „Czasem”). Pierwsze publikacje poety to poemat Illa oraz nowela góralska Rekrut (1886). Jednak za jego właściwy debiut uznaje się wydany nakładem autora w 1891 roku tom Poezje, który do roku 1924 był pięciokrotnie wznawiany. Natomiast największą sławę przyniósł mu drugi tom z roku 1894, wtedy to Tetmajer został obwołany poetą pokolenia, który jako pierwszy w najpełniejszy sposób wyraził nastroje kryzysu światopoglądowego końca XIX wieku. Z tego powodu niektórzy dawniejsi historycy literatury uznawali rok wydania tego tomu za początek Młodej Polski.

Już w Warszawie poeta pracował jako sekretarz Adama Krasińskiego, dzięki czemu w r.1895 znalazł się w Heidelbergu. Po powrocie przebywał głównie w Zakopanem i Krakowie, podejmował również liczne podróże po Europie (Włochy, Szwajcaria, Francja, Niemcy).

W czasie I wojny światowej, związany ideowo z Legionami, redagował pismo "Praca Narodowa" oraz zorganizował Komitet Obrony Spisza, Orawy i Podhala. Po wojnie zamieszkał w Warszawie. Mimo że w okresie międzywojennym jego sława znacznie przycichła, to w 1921 został wybrany prezesem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy, w 1928 wyróżniony nagrodą literacką miasta Warszawy, a w 1934 mianowany członkiem honorowym Polskiej Akademii Literatury. W 1924 Tetmajer wydał ostatni – ósmy – tom poezji. Choroba psychiczna uniemożliwiła mu twórczość w ostatnich latach życia, doprowadziła także do utraty wzroku. W 1939 roku, po wybuchu wojny, Tetmajer został pozbawiony pomocy i usunięty z Hotelu Europejskiego, gdzie miał zapewnione utrzymanie i mieszkanie. 18 stycznia 1940 roku zmarł w warszawskim szpitalu. Przyczyną zgonu (jak wykazała sekcja) był nowotwór przysadki mózgowej oraz niedokrwistość i niewydolność krążenia. Pochowano go wtedy zgodnie z jego życzeniem w grobie syna na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Obecnie spoczywa na zakopiańskim Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku[4][5].

Mimo że kilkakrotnie był zaręczony (m.in. z Laurą Rakowską, z myślą o której napisał wiersz A kiedy będziesz moją żoną), nigdy się nie ożenił. Ze związku z nieznaną z nazwiska aktorką[uwaga 2] miał nieślubnego syna Kazimierza Stanisława, do którego przez kilka lat, do roku 1906, nie przyznawał się. Później zaczął starać się o rozwój talentów syna, ten jednak, popadłszy w alkoholizm i zaraziwszy się chorobą weneryczną, w wieku 33 lat popełnił samobójstwo[uwaga 3]. Tetmajer miał kilkuletni romans z góralką Marią Palider, która była pierwowzorem Maryny z Hrubego z Legendy Tatr[6]. Napisał dla niej wiersz Kocham Cię za to, że Cię kochać muszę.

Materiał pochodzi ze strony: http://przerwa-tetmajer.klp.pl/.

oraz http://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_Przerwa-Tetmajer